Wie al een tijdje bezig is als vertaler, zal dit vast herkennen: het is ofwel te druk, ofwel te rustig. Ofwel weet je niet wat eerst doen, ofwel hoor je de krekels en vraag je je af waarom je in godsnaam begonnen bent als freelancer.
Eerst en vooral: dit is normaal. Ik ken geen enkele vertaler die altijd de perfecte werkdruk heeft. Het lijkt me eigen aan het ondernemerschap, zeker als je alleen in je zaak staat. Dat betekent niet dat we ons er zomaar moeten bij neerleggen. De mentale tol kan groot zijn en dat willen we vermijden. In dit artikel praat ik over mijn ervaring met ‘feast and famine’, zoals dit fenomeen genoemd wordt, en deel ik enkele tips.
Feast and famine: mijn ervaring
Toen ik net startte als vertaler, wist ik dat het een paar maanden en zelfs meer dan een jaar kon duren alvorens ik genoeg werk had. Ik vond elke nieuwe opdracht spannend en zat er niet zo mee in als ik enkel dagen of zelfs enkele weken geen werk had.
Ik studeerde nog in mijn eerste jaar als ondernemer en had dus altijd wel iets te doen. En zodra mijn studies erop zaten, had ik een bijbaantje als docent NT2.
Na ongeveer twee jaar, had ik voldoende werk om te leven van mijn onderneming en kwam ik in een soort van ritme terecht: twee of drie weken heel veel werk, gevolgd door twee of drie weken met weinig werk. Het was echt raar: elke maand verdiende ik ongeveer hetzelfde, maar er was altijd een heel drukke periode en een heel rustige periode.
En ik had het daar heel lastig mee. De drukke periodes vond ik leuk, uiteraard. Kassa kassa, dacht ik. Maar de rustige periodes vraten aan me. De eerste dag zonder werk was leuk: eindelijk ontspanning! De tweede dag vond ik ook nog wel aangenaam: ik kon eens uitslapen. Maar de derde dag begon ik zenuwachtig te worden. Zou ik nog werk krijgen? Die nervositeit werd elke dag groter: ga ik wel rondkomen deze maand? Ga ik nog nieuwe klanten vinden? Misschien ben ik toch niet zo goed als ik dacht. Heb ik iets verkeerd gedaan?
Het patroon herhaalde zich keer op keer en ik kon er maar niet aan wennen. Zelfs als ik op den duur wist dat een rustige periode gevolgd werd door een drukke, nam de onzekerheid het over.
Ik ben iemand die hunker naar stabiliteit en dus besloot ik na twee jaar als fulltime vertaler om opnieuw deeltijds les te geven. Zo had ik toch iéts dat ik kon voorspellen. En voor mij hielp dat. Rustigere periodes werden minder stresserend. Het scheelde ook dat ik vaker buitenkwam en meer contact had met mensen.
Maar toen begon ik enorm last te krijgen van drukke periodes. Pfff, wat was het soms moeilijk om alles bol te werken! Ik werkte ‘s avonds, in het weekend en zelfs op vakantie. Waar ik rustige periodes vroeger nog vreesde, begon ik er nu naar te verlangen!
In 2023 heb ik dan ergens een klik gemaakt in mijn hoofd. Ik heb een poosje fulltime bij een bedrijf gewerkt (en dan ‘s avonds en in het weekend nog voor mijn andere klanten!). Nu, je moet weten dat ik – op studentenjobs na – nooit in loondienst gewerkt heb. Ik ben na mijn studies meteen beginnen freelancen en had dus geen ervaring met bedrijven.
Toen ik fulltime voor een bedrijf werkte, begreep ik plots heel goed dat ik freelancen eigenlijk keileuk vind. Die vrijheid, die flexibiliteit, dat thuiswerken, die eindeloze variatie aan opdrachten: ik ben er dol op!
Werken in een bedrijf gaf me heel veel stress (ja ja, nog meer dan feast and famine!) en ik besefte dat ik liever worstel met onzekere tijden dan met de stress van een vaste job. Sindsdien ga ik een beetje beter om met de wisselende werkdruk. Ik heb nog steeds lastige momenten, maar ik heb het ergens een plaats kunnen geven. Ik heb ook een paar technieken ontwikkeld om ermee om te gaan.
Tips om om te gaan met rustige en drukke periodes
Erken je gevoelens en praat erover
Iedereen ervaart feast and famine op een andere manier. Sommigen hebben er geen probleem mee, anderen hebben het gevoel dat ze net als Sisyfus voor een enorme opgave staan, om dan vervolgens alles te verliezen wat ze opgebouwd hebben.
Erken je gevoelens. Gooi ze eruit. Het is normaal. Het is oké.
Voor mij, persoonlijk, helpt het om erover te praten met andere vertalers. Om eens te vragen wie het ook zo rustig / druk heeft. Je zou ervan verschieten hoe geruststellend het kan zijn om te zien dat andere vertalers met dezelfde problemen worstelen.
Besef dat je hier geen invloed op hebt (maar blijf niet bij de pakken zitten)
Zelfs doorgewinterde verkopers hebben last van rustige periodes. Net zoals de meest productieve planners al eens de controle verliezen. Besef dat het buiten je wil ligt. Soms zit de markt niet mee, soms is het de tijd van het jaar en soms heb je gewoon pech.
Dit betekent echter niet dat je passief moet worden en in een slachtofferrol moet kruipen. Ga altijd op zoek naar oplossingen. Stel jezelf de vraag: welke actie kan ik hier en nu ondernemen die de meeste impact heeft?
Stilstaan is achteruitgaan, heeft een ondernemer me ooit verteld. En daar ben ik het mee eens. Het is niet omdat je een situatie nu niet kunt veranderen, dat je helemaal niets kunt doen. Doe je iets, dan wordt de situatie misschien beter, misschien niet. Maar ze wordt ten minste niet erger.
Wie weet slaag jij erin om een evenwicht te vinden?
Ga mee met het ritme
Ik heb heel lang proberen te vechten tegen feast and famine, en ik denk dat dat me meer stress bezorgd heeft dan het fenomeen zelf. In rustige periodes ging ik panisch op zoek naar klanten. In drukke periodes probeerde ik alles tijdig rond te krijgen, om uiteindelijk gefrustreerd de handdoek in te ring te gooien en alsnog ‘s avonds en in het weekend te werken.
Nu probeer ik meer mee te bewegen met het ritme: ik geniet van rustige periodes en probeer niet meer te vechten tegen drukke periodes. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan uiteraard. Dit helpt me:
Bij drukke periodes
- Ik focus me uitsluitend op opdrachten. Je zult veel vertalers horen zeggen dat je ook in drukke periodes aan marketing moet doen, opleidingen moet volgen enz. maar mij lukt dat niet. Ik heb het geprobeerd, maar nee, het is me de stress niet waard. Ik focus enkel op prioritaire taken.
- Ik gebruik heel veel sjablonen: voor mails, in mijn CAT-tools, enz. Zo verlies ik geen tijd meer met repetitieve taken.
- Ik gebruik spraaktechnologie (bv. Dragon Naturally Speaking) om sneller te vertalen.
Bij rustige periodes
- Ik probeer mijn dagen te vullen met sociale activiteiten. Dat helpt enorm voor mij. Ik begin voor te stressen als ik achter mijn computer zit te wachten op mails. Door buiten te komen, ben ik daar minder mee bezig.
- Ik probeer mijn marketing altijd voor een heel of een half jaar te plannen (de grote lijnen). Zo kan ik in rustige periodes meteen voor een paar weken aan blogs, berichten op sociale media, enz. voorbereiden.
- Ik heb een speciale to-dolijst met taken die ik kan doen in rustige periodes. Ik heb ook een heleboel opleidingen klaarstaan. Zo verveel ik me nooit.
- Ik rust. Veel. Ik ga eens gaan shoppen, spendeer een halve dag op de PlayStation, lees een boek … En dat zonder me schuldig te voelen!
Sta stil bij wat écht belangrijk is voor jou
Wat is jouw belangrijkste drijfveer? Plezier in het werk, geld, aanzien, variatie, je gezondheid …? Denk daar eens over na en pas je doelen daaraan aan.
Ik merk dat mijn belangrijkste drijfveer geld is. En dus heb ik besloten om door te werken als het even drukker is.
Als je freelancer bent geworden om je gezondheid in evenwicht te houden of om meer tijd met je gezin door te brengen, bijvoorbeeld, dan is het belangrijk dat je grenzen stelt. En vooral: dat je die bewaakt, vooral in drukke periodes. Je kan bijvoorbeeld beslissen dat je nooit meer dan 2500 woorden per dag aanvaardt. Je kan ook besluiten om op voorhand maximaal 2000 woorden te aanvaarden, zodat je altijd 500 woorden over hebt voor last-minute aanvragen of veranderingen.
Wees doodeerlijk met jezelf. Vind je rustige periodes lastig? Misschien kun je overwegen om er een andere job bij te nemen, zoals ik deed. Je hoeft je daar niet om te schamen. Haat je het om ‘s avonds en in het weekend te werken? Wees dan heel strikt met je planning. Zeg nee, zonder je schuldig te voelen.
Trouwens: ik ben wel vertaler, maar zie mezelf steeds meer als “freelancer”. Ik ben niet bang om andere freelanceopdrachten te aanvaarden als er even geen vertaalwerk is. Ik grijp de opportuniteiten die ik krijg, waar ze me ook brengen. Wees niet bang om breder te gaan als dat past bij jouw persoonlijke prioriteiten.
Ga op zoek naar een vertrouwenspersoon
Er is niets zo fijn als een vertaler met wie je goed overeenkomt en die je vertrouwt. Als het dan wat drukker is, kun je om hulp vragen. Als het rustig is, kun je je hart luchten of samen brainstormen over manieren om klanten te vinden.
Productiviteit is je beste vriend
Op internet vind je duizenden artikels en zelfs hele community’s rond productiviteit. Ga op zoek naar manieren om je werk te vereenvoudigen of te automatiseren, zodat je beter kunt omgaan met drukke periodes.
Rechtstreekse klanten vs. vertaalbureaus
Ik zeg zonder veel moeite ‘nee’ tegen vertaalbureaus, maar een rechtstreekse klant ga ik niet snel de deur wijzen, uit schrik dat ik die zou verliezen. Veel vertalers delen dit gevoel, merk ik.
Wees dus proactief: zorg dat je een paar vertalers rondom je hebt die je door en door vertrouwt. Zo kun je opdrachten uitbesteden als je ze zelf even niet aankunt. Als je op vakantie gaat, kun je je klant vragen om opdrachten rechtstreeks naar je collega’s te sturen (maar de facturatie kan nog steeds via jou verlopen, bijvoorbeeld).
Besef ook dat de verwachtingen van rechtstreekse klanten anders zijn dan bij vertaalbureaus. Bij een bureau moet je meestal binnen het uur antwoorden, of zelfs sneller. De meeste rechtstreekse klanten verwachten niet meteen antwoord. Als je één of twee keer per dag antwoordt op mails, is dat voldoende voor hen.
Werk een ‘procedure’ uit voor rustige periodes
Als het rustig is, zijn er een paar dingen die ik altijd doe:
- Ik laat volgers op sociale media weten dat ik beschikbaar ben.
- Ik stuur vertaalbureaus een mail met mijn beschikbaarheden. Als mijn cv ondertussen geüpdatet is, laat ik dat ook weten.
- Ik contacteer mijn favoriete rechtstreekse klanten om eens te polsen naar hoe het gaat met hen.
- Ik update al mijn sociale profielen en cv’s, zodat ze actueel zijn.
- Ik contacteer 5 nieuwe vertaalbureaus per dag.
- Ik reageer vaker op berichten op LinkedIn.
Als er dingen zijn die jij ook elke keer opnieuw doet, noteer die dan. Werk een ‘procedure’ uit, een checklist die je er telkens weer kan bijnemen. Dat geeft ergens een gevoel van controle in een anders zeer onzekere periode.