Zodra je je inschrijft bij de Kruispuntbank voor Ondernemingen en je je dus als zelfstandige vestigt, zal je ook gevraagd worden je aan te sluiten bij een sociaal verzekeringsfonds. In ruil voor een driemaandelijkse bijdrage krijg je daardoor recht op sociale bescherming in de vorm van pensioen, een faillissementsuitkering, kinderbijslag, enz.
Er doen echter heel wat mythes de ronde hierover. Zo schreef de VRT in een van zijn artikels dat zelfstandigen in bijberoep minder sociale bijdragen moeten betalen dan zelfstandigen in hoofdberoep. Dat klopt niet helemaal. Daarom wil ik het concept van sociale bijdragen graag toelichten: wat betaal je en wat krijg je ervoor terug?
Het basisprincipe
In België sta je 20,5% (jawel, een vijfde!) van je netto belastbaar inkomen af aan sociale bijdragen. Dat percentage geldt voor iedereen, zowel voor zelfstandigen in bijberoep als in hoofdberoep. Om de financiële last te beperken, mag je die bijdrage in vier stukken betalen, per kwartaal.
Jouw netto belastbaar inkomen is:
Je omzet over 1 jaar
MIN je beroepskosten
MIN je sociale bijdragen
Maar wacht eens, je moet je sociale bijdragen aftrekken om ze te berekenen? Klinkt gek, niet? Wel, dat is ook de reden waarom je werkelijke bijdrage voor een bepaald jaar pas twee jaar later wordt berekend, nadat de overheid je belastingaangifte en je werkelijke inkomen heeft gecontroleerd. Tijdens het jaar zelf betaal je gewoon voorschotten, die je kunt aftrekken.
Hoeveel betaal ik?
Je werkelijke bijdrage, die 20,5%, hangt af van je inkomen en kan dus pas bepaald worden na de belastingaangifte. De voorschotten die je elk kwartaal moet betalen, zijn daarentegen vaste bedragen die variëren naargelang:
- Je verzekeringsfonds
- Je geschatte inkomen
Elk punt bespreken we hieronder uitgebreid.
Je verzekeringsfonds
Elk verzekeringsfonds hanteert zijn eigen minima voor de voorschotten. Je informeert je het beste grondig op voorhand welke tarieven er voor jou gelden.
Het is ook hier dat er een verschil tussen hoofd- en bijberoepers optreedt. De fondsen gaan er namelijk van uit dat die laatste categorie ondernemers minder verdient dan de eerste. Maar dat is ook het enige verschil: twee jaar later wordt de werkelijke bijdrage berekend en wordt voor beiden hetzelfde percentage van 20,5% gehanteerd.
Om je toch een idee te geven van de minima anno 2021, verzamel ik hieronder enkele verzekeringsfondsen:
- Partena: € 750,27 (hoofdberoep), € 83,00 (bijberoep)
- Liantis: € 745,51 (hoofdberoep), € 82,47 (bijberoep)
- Xerius: € 741,61 (hoofdberoep), € 82,05 (bijberoep)
Deze minima moet je verplicht betalen, anders krijg je een boete. Deze bedragen zijn ook meteen de reden waarom velen in bijberoep starten. In hoofdberoep moet je namelijk al meteen een heus bedrag ophoesten, ook al verdien je niet zoveel. Maar als puntje bij paaltje komt, zoals je hieronder zult lezen, is dat verschil slechts tijdelijk.
Het is wel belangrijk om op te merken dat je niet onder deze voorschotten uit kunt, maar dat je ze in bijberoep is sommige gevallen wel kunt terugvorderen. De minimumbijdrage van gemiddeld € 83,00 is 20,5 % van gemiddeld € 1.550. Is je netto belastbaar inkomen uiteindelijk lager dan deze € 1.550? Dan vorder je een deel terug. In bijberoep betaal je met andere woorden steeds 20,5%, ongeacht hoeveel je verdient.
In hoofdberoep is het niet mogelijk deze minimale voorschotten terug te vorderen. Hoofdberoepers worden namelijk geacht iets tussen de 14.000 en 15.000 euro per jaar te verdienen (exacte bedragen verschillende van fonds tot fonds). Verdien je minder? Dan wordt er hier geen rekening mee gehouden en moet je nog steeds de minimumbijdrage betalen.
Jouw geschatte inkomen
Leuk, Xerius vraagt de laagste bijdrage. Dan sluit ik me toch gewoon daarbij aan? Die redenering is niet helemaal correct. Het gaat hier namelijk om minima, als in: dit is het bedrag dat je jouw eerste jaar (misschien ook tweede jaar) betaalt als je nog geen zicht hebt op jouw jaarinkomen. Je stelt die minima echter het beste bij (lees: verhoogt) zodra je merkt dat je redelijk wat geld verdient. Na twee jaar wordt namelijk jouw werkelijke bijdrage berekend (20,5%) en dan kun je voor een grote verrassing komen te staan als je plots moet bijbetalen. Een voorbeeld:
Jouw eerste jaar als bijberoeper betaal je de minima: 4 x 82,05 = 328,20. Je bent perfect in orde met de wet en blijft je sociale rechten behouden. Je hebt dat jaar echter € 20.000 netto belastbaar inkomen verdiend. Na twee jaar wordt jouw werkelijke bijdrage berekent voor dat eerste jaar: 20,5% x 20.000 = 4100. Alleen … je hebt maar € 316,68 voorschot betaald van die € 4100. Dat betekent dat je na twee jaar plots een factuur zult krijgen van niet minder dan € 3783,32! En dat boven op de sociale bijdrage die je dat jaar al betaalt en al jouw andere kosten. Is dat even verschieten…
In dit voorbeeld moet je dus na twee jaar opleggen. De omgekeerde redenering geldt echter ook: als je te veel voorschot hebt betaald, krijg je na twee jaar geld terug.
Dit voorbeeld geldt overigens zowel voor hoofd- als bijberoepers. Beiden passen het best hun bijdrage zo snel mogelijk aan hun geschatte netto belastbare inkomen aan. Zo zie je maar dat het verschil tussen hoofd- en bijberoepers echt wel tijdelijk is en zeker niet oneerlijk.
Zodra je dus merkt dat je redelijk wat verdient, neem je het best contact op met je verzekeringsfonds om het bedrag van je voorschot te personaliseren. Dat kan op elk moment in het jaar. Kies je ervoor om je bijdrage van bv. € 250 te verhogen naar € 500, dan zul je het volgende kwartaal een factuur van € 500 ontvangen. Die factuur is verplicht te betalen.
Daarnaast zul je ook een bijstelling ontvangen van jouw eerdere bijdragen. Heb je in kwartaal 1 en 2 steeds € 250 betaald en gaat de verhoging pas vanaf het 3de kwartaal in? Dan zul je voor het 1ste en 2de kwartaal nog een optionele factuur ontvangen met het op te leggen bedrag. Ik zeg hier wel degelijk optioneel, want deze factuur ben je niet verplicht te betalen. Je hebt namelijk steeds je minima betaald en de verhoging is je eigen keuze. Het blijft dus ook jouw keuze om de verhoging voor andere kwartalen te betalen.
Je kunt jouw je trouwens ook steeds verlagen, bv. als je merkt dat je minder verdient dan verwacht.
Betaal ik altijd 20,5%?
Tot nu toe heb ik altijd gezegd dat je 20,5% van je netto belastbaar inkomen moet afstaan. Dat is niet de volledige waarheid. De bedragen verschillen opnieuw van verzekeringsfonds tot verzekeringsfonds maar vanaf ongeveer € 60.500 netto belastbaar inkomen betaal je maar 14,16% sociale bijdragen. Vanaf ongeveer € 90.000 betaal je geen sociale bijdragen meer.
Deze tabel van Liantis stelt het heel mooi voor. Let op: voor andere fondsen kunnen de bedragen iets hoger of lager liggen. De percentages blijven onveranderd.
Wat zijn de sociale voordelen?
Wat krijg je nu terug voor jouw driemaandelijkse bijdrage? Meer dan je denkt. Ik ben geen financieel specialist, dus ik ga hier zelf niet te diep op in, maar Acerta geeft een mooi overzicht van alle rechten. Exacte bedragen vermelden ze echter niet, omdat die opnieuw kunnen variëren en geïndexeerd worden.
Wist je zo bijvoorbeeld dat als je failliet gaat, je tot 12 maanden lang recht hebt op een uitkering? Die uitkering kun je vergelijken met een werkloosheidsuitkering en geeft je de kans om een nieuwe job te zoeken. Of wist je dat je 105 dienstencheques krijgt als je moeder wordt?