Als sinds ik begonnen ben met vertalen, vraag ik me af wat sociaal vertalen precies inhoudt. Welke documenten vertalen sociale vertalers? Wat is het verschil met een beëdigd vertaler? Welk examen moet hij/zij afleggen? Er is hier nooit op ingegaan tijdens mijn studies en dus vind ik het hoog tijd om meer op te zoeken over dit aparte vak.
Wat doet een sociaal vertaler?
Zoals de naam al verklapt, heeft sociaal vertalen alles te maken met sociale en openbare dienstverlening. Zo gaat een sociaal vertaler via een dienst voor sociaal vertalen aan de slag voor instanties zoals het OCMW, de VDAB, scholen, Kind & Gezin, de politie, het gerecht, asielcentra, sociale huisvestingsmaatschappijen, psychiatrische instellingen, enz.
Het beoogde doel hierbij is sociale voorzieningen of overheidsdiensten openstellen voor alle burgers, ook anderstaligen. Iedereen heeft namelijk recht op een kwaliteitsvolle hulpverlening, waarbij ieders rechten gerespecteerd worden, maar evengoed hun plichten worden afgedwongen.
Welke documenten vertaalt een sociaal vertaler?
Via de bovenstaande instanties komt de vertaler in contact met onder andere identiteitspapieren, diploma’s, reglementen, formulieren van ziekenhuizen, het verslag van een buurtvergadering, een brief van een school, attesten, rapporten, enz. Een hele waaier aan sociale documenten, met andere woorden.
Deze waaier kan mooi teruggebracht worden tot drie soorten documenten:
• Individuele officiële documenten
• Individuele communicatie of informatie tussen een dienst of voorziening en de anderstalige cliënt
• Collectieve gerichte of niet-gerichte informatieve communicatie
Privédocumenten of documenten die geen verband houden met een procedure of een vraag van een overheids- of sociale dienst, of commerciële documenten komen niet in aanmerking.
Is een sociaal vertaler steeds beëdigd?
Veel van deze documenten worden beëdigd, maar andere niet. Als sociaal vertaler hoef je dus niet per se beëdigd te zijn. Het komt altijd van pas natuurlijk, maar voor een brief van een school heb je geen speciale certificaten nodig. Bovendien zijn veel van deze documenten voor privégebruik of louter ter informatie voor bijvoorbeeld het OCMW. Beëdiging is hier in dit geval ook niet nodig.
Hoe word ik sociaal vertaler?
Zoals ik eerder al heb vermeld, is elk sociaal vertaler verbonden aan een sociale vertaaldienst. Die dienst zal je in de eerste plaats opdrachten leveren, natuurlijk, maar doet ook aan kwaliteitsopvolging. Zo zal je gevraagd worden een certificeringsproef te maken alvorens je mag beginnen met vertalen.
Bij een certificeringsproef worden drie dingen getest: je kennis van de Nederlandse en de vreemde taal, je vertaalvaardigheden en je kennis van de deontologische code. Inderdaad, er wordt van een sociaal vertaler verwacht dat hij een professionele houding aanneemt en steeds discreet te werk gaat. Bovendien moeten zijn/haar vertalingen neutraal, volledig en trouw aan de brontekst zijn. Een vrije vertaling zit er hier dus niet in.
Slaag je voor de proef? Dan mag je jezelf officieel sociaal vertaler noemen. Of je ook effectief veel werk zal hebben, hangt natuurlijk af van jouw talencombinatie. Er is in de eerste plaats een grote behoefte aan sociaal vertalers die Arabisch, Pasjtoe, Mongool, Somalisch, Urdu, Thai, enz. spreken. Er zijn op dit moment namelijk al voldoende vertalers die het Frans, Engels of Nederlands machtig zijn, wat voor zich spreekt in een drietalig land als België. Laat je dat echter niet weerhouden om de proef toch te nemen. Je weet maar nooit!
Hoeveel verdient een sociaal vertaler?
Je wordt niet slapend rijk, maar je inspanningen worden wel vergoed. In Brussel zou de sociale vertaaldienst in de eerste plaats rekenen op vrijwilligers, maar in Vlaanderen kunnen de diensten op voldoende subsidies rekenen om hun vertalers een acceptabel loon uit te keren.
Meer info …
Als je meer wilt lezen over het vak of over zijn broertje ‘sociaal tolken’, kun je de brochure van Kennisplein eens doorbladeren. Onderaan vind je ook een handig overzicht van alle sociale vertaaldiensten in Vlaanderen.