Je hebt het vast al eens meegemaakt: een vertaalbureau stuurt je een formulier waarin je je specialisatie moet kiezen uit een lijst van 30 onderwerpen, gaande van energie tot erfrecht, life sciences en landbouw. Je mag zoveel onderwerpen aanduiden als je wil of integendeel: je mag maar 5 specialisaties kiezen! Als je al even in het vak zit, weet je al beter welke onderwerpen jou liggen en welke je beter mijdt, maar wat vink je aan als starter?
Ik herinner me nog goed de eerste specialisatieformulieren die ik moest invullen. Enerzijds wilde ik veel aanduiden, want tenslotte heb ik een breed interesseveld. Geneeskunde, biologie, geschiedenis, politiek, onderwijs, recht, literatuur, websites, creatieve documenten, toerisme … Het liefst specialiseer ik me in al deze onderwerpen!
Anderzijds werd ik heel nerveus: maar wat als ik geneeskunde aanduid en dan een of ander hypergespecialiseerd onderzoek voorgeschoteld krijg? Uiteindelijk bleef ik heel braaf en duidde ik voornamelijk algemene onderwerpen aan.
Hoewel ik nog steeds een beetje nerveus word van dergelijke lijsten, besef ik nu goed dat mijn initiële angst wat voorbarig was. Als freelancer beschikken we namelijk over één groot wapen: vrije keuze. We kunnen zelf kiezen welke opdrachten we aanvaarden en welke niet. Is het jouw droom om medisch vertaler te worden? Duid het vakje dan gerust aan en aanvaard enkel opdrachten die binnen jouw expertise liggen.
Nu, dat is natuurlijk wat kort door de bocht. Je moet natuurlijk niet alles wat je interesseert gaan aanduiden. Zeker als beginner moet je je een aantal belangrijke vragen stellen bij dergelijke formulieren.
Is er voldoende werk binnen die specialisatie?
Sommige domeinen zijn wel interessant, maar het aantal opdrachten is zeer beperkt. Ik duid bijvoorbeeld steevast geschiedenis aan omdat me dat mateloos interesseert, maar tot op heden heb ik nog geen enkele geschiedkundige vertaling kunnen maken.
Heel algemene domeinen als sport, politiek, onderwijs en ecologie lijken me ook niet zo interessant om als beginner aan te duiden. Waarom? Vaak zijn het teksten die veel vertalers aankunnen en die bovendien samengaan met andere specialisaties, namelijk marketing of overheidsdocumenten. De kans is met andere woorden groot dat je hoe dan ook een sporttekst aangeboden krijgt als je marketing als specialisatie opgeeft, in plaats van sport. Zeker als je maar een beperkt aantal vakjes kunt aanduiden, laat je te algemene onderwerpen beter even achterwege.
Dat betekent dus ook dat je beter genres aanduidt, in plaats van onderwerpen. Financieel is een genre, sport een onderwerp. Een onderwerp kan echter onder verschillende genres vallen. Denk aan HR, waarbij je zowel vacatures als contracten als financiële documenten kunt ontvangen.
Betekent dat dat je geen algemene onderwerpen meer mag aanduiden? Zeker niet. Ik wil alleen maar duidelijk maken dat je niet alléén algemene onderwerpen mag aanduiden. Een vertaler die sport – commercieel – toerisme – contracten aanduidt, zal meer werk krijgen dan iemand die sport – geschiedenis – HR – politiek – kunst aanduidt. De kans is groot dat je hoe dan ook binnen deze onderwerpen zal vertalen, dus verspil er niet te veel vakjes aan.
Wat is mijn ervaring met het onderwerp?
Oké, jouw ervaring is waarschijnlijk nada als starter, maar stel jezelf dan een andere vraag: in welke mate interesseert het onderwerp je en wil je oprecht tijd steken in opzoekingswerk?
Bovendien heb je tijdens je vertaalopleiding ook al een aantal genres vertaald. Wat deed je graag? Wat vond je moeilijk? Waarin was je een regelrechte ramp?
Mijn persoonlijke interesses zijn erg medisch en geschiedkundig georiënteerd. Daarom duid ik vaak medische onderwerpen en non-fictie aan op formulieren. Daarnaast merkte ik tijdens mijn opleiding dat ik heel graag juridische teksten vertaal. Kon ik dat goed? Niet per se, ik moest nog veel leren, maar het is een genre waarin ik graag tijd steek. Bijgevolg vermeld ik meestal overheidsdocumenten, bedrijfsdocumenten en algemeen juridische teksten op mijn cv.
Langs de andere kant mijd ik resoluut alles wat in de buurt komt van technische en financiële teksten. Ik heb erg veel moeite met abstracte teksten en te weinig kennis over de financiële markt. Zo kan ik al meteen een pak onderwerpen op het formulier schrappen!
Update: ondertussen ben ik al een paar jaar aan de slag. Hoewel ik in het begin aan iedereen verkondigde dat ik medische teksten wilde doen, kreeg ik zelden een medische vertaling. Wel kreeg ik veel marketingteksten, vooral websites, en algemene voorwaarden. Ondertussen duid ik dus niet langer medisch aan op formulieren, maar marketing en juridisch.
Hoe zelfzeker ben ik?
Deze klinkt raar, maar ik vind het toch een belangrijke vraag om te stellen. Ik ben een enorme twijfelaar. Binnen medische teksten wil ik me graag in cardiologie specialiseren en hoewel ik erg veel kennis over het onderwerp heb, durf ik tot op heden nog steeds dat vakje niet aan te vinken. Ik blijf steken op het vakje ‘algemeen medisch’.
Dat gebrek aan lef heeft natuurlijk ook gevolgen: ik krijg enkel algemeen medische teksten (enquêtes, abstracts, eenvoudige artikeltjes) en nooit iets over mijn lievelingsonderwerp. Jammer, maar ik heb echt schrik dat zodra ik cardiologie aanduid, ik teksten zal ontvangen die ik niet aankan.
Nu denk je: maar je zei in het begin van je blog dat je gewoon kunt weigeren? Ik weet het en hier komt die zelfzekerheid aan bod: ook al weet ik dat ik gewoon teksten kan weigeren, heb ik schrik. Onterecht, zeer zeker, maar toch durf ik het niet.
Daarom wil ik ook deze blog schrijven, om te vermijden dat jij diezelfde fout maakt: heb geen schrik! Er kan niets gebeuren. Interesseert cardiologie je oprecht? Vink het aan en je ziet wel wat er binnenkomt. Bevalt het je niet, dan kun je weigeren. Bevalt het je wel, dan ben je op weg naar een eerste specialisatie! Twijfel niet zo hard als ik, het kan je carrière alleen maar ten goede komen!
Tot slot …
Stel eens een persoonlijk lijstje op van onderwerpen die je oprecht interesseren. Dat mag alles zijn, hoe moeilijk, makkelijk of algemeen ook. Stel jezelf vervolgens de bovenstaande vragen: (1) is er voldoende werk (ofwel: is het een algemeen onderwerp waar iedereen wel eens mee in contact komt of is het toch de moeite om het onderwerp apart aan te duiden), (2) heb ik er ervaring mee of wil ik er oprecht tijd in steken en (3) ben ik zelfzeker genoeg voor dat genre (yes you are!!)?
De onderwerpen die overblijven, duid je allemaal aan op het formulier. Als je beperkt bent in het aantal vakjes, geef je het best een aantal brede genres (financieel, technisch, …) en een aantal specifieke onderwerpen op (contracten, energie, …). Misschien net iets meer brede onderwerpen dan specifieke.
Ben je toch niet zo zelfzeker als je dacht? Weet dan goed dat elk formulier enkele algemene vakjes heeft: zo kun je vaak juridisch – algemeen of technisch – algemeen aanduiden.
En nu… is het vooral ontdekken! Je ziet wel wat er binnenkomt. Er zullen in het begin veel algemene vertalingen tussen zitten, maar ook een aantal gespecialiseerde onderwerpen waarvan je al doende zult ontdekken of je ze graag vertaalt of niet. Is het antwoord nee? Dan kun je dat genre schrappen van je lijstje en kun je bij het volgende formulier een ander genre aanduiden. En anders: doe zo voort!
Maar vooral: wees niet bang om iets aan te duiden waar je eigenlijk nog geen ervaring mee hebt. We starten allemaal met niets en op dat punt in je carrière is wilskracht belangrijker dan ervaring.