Als vertaler kun je, afhankelijk van je ervaring, vaardigheden en interesses, een waaier aan diensten aanbieden. Twee diensten waar je als Nederlandstalige vertaler mee in aanraking kunt komen, zijn vervlaamsing en verhollandsing. In dit artikel overloop ik wat er van je verwacht wordt en waar ik persoonlijk op let. Ik bespreek even kort mogelijke tarieven en helemaal onderaan deel ik mijn favoriete bronnen.
Wat zijn vervlaamsing en verhollandsing?
Als je Nederlands spreekt, dan weet je vast al dat het Nederlands in Nederland en België niet helemaal identiek zijn. Beide talen hebben heel wat gemeen en toch. Als iemand uit het ene land voelen we het meteen als een tekst geschreven is door iemand uit het andere land.
Soms gebruiken we een ander woord (grapefuit – pompelmoes), soms hebben we andere grammaticale voorkeuren (helpen te bouwen – helpen bouwen) en soms hebben we wel een gemeenschappelijk woord, maar gebruiken we spontaan toch liever een ander woord (waarschuwen – verwittigen).
Ook de structuur van beide landen is anders. We hebben een andere staatsstructuur, andere wetten, een ander schoolsysteem en meer.
Bij heel wat teksten is het belangrijk dat de tekst lokaal aanvoelt. Een Belgisch publiek loopt niet warm voor een ‘Hollandse’ marketingtekst, net zoals een Nederlands publiek niets heeft aan algemene voorwaarden vol Belgische termen.
Bij vervlaamsing en verhollandsing speel je heel gericht in op dit pijnpunt. Als bedrijven zowel zaken willen doen in Nederland als België, zorg jij ervoor dat de tekst over de grens begrepen wordt. Als hij oorspronkelijk voor Nederland geschreven is, vervlaams je hem voor België. Als hij voor België geschreven is, verhollands je hem voor Nederland.
Soms werken Nederlandse en Belgische vertalers ook samen. Dat is het geval wanneer een klant één tekst wil die zo goed mogelijk begrepen wordt in beide landen. Of een klant wil een tekst bijvoorbeeld eerst van het Frans naar het ‘Hollands’ laten vertalen en die Hollandse tekst vervolgens vervlaamsen (of omgekeerd).
Waar kun je op letten?
Dan komt nu de hamvraag: wat moet je doen als een klant jou om vervlaamsing of verhollandsing vraagt? Elke vertaler werkt op een andere manier, maar dit zijn de punten die ik steevast overloop in een tekst.
- Woorden: vervang Hollandse/Vlaamse woorden door hun equivalent of een neutrale term. ‘Zzp’er’ wordt bijvoorbeeld ‘zelfstandige’ in België en ‘premier’ wordt ‘minister-president’ in Nederland.
- Grammatica: bij grammatica gaat het niet zozeer om ‘fouten’, maar wel om voorkeuren. Zo is ‘het deken’ niet fout in Nederland, maar leest men wel liever ‘de deken’. ‘Hij is druk’ wordt wel begrepen in België, maar spontaan zegt men eerder ‘hij heeft het druk’.
- Adjectieven en tussenwerpsels: schrijf jij ‘hartstikke’, ‘nou’ of ‘lekker’? Of ga je eerder voor ‘kei’, ‘wel’ en ‘heel’? Controleer goed de adjectieven en tussenwerpsels, want die vallen naar mijn mening harder op dan een woordje of een grammaticastructuur die je laat staan.
- Telefoonnummers: vermeld altijd de landcode. Een Belg die een Nederlands bedrijf contacteert, gaat niet ver geraken met een gewoon nummer. Er moet altijd +31 voor (of +32 voor België).
- Adressen: net zoals je bij telefoonnummers beter de landcode verduidelijkt, noteer je bij adressen ook beter het land.
- Websites: het loont de moeite om te vragen of er een .be- of .nl-equivalent is. Veel bedrijven hebben aparte websites voor de twee landen.
- Namen: soms worden er fictieve namen gebruikt om iets te illustreren. Die kun je aanpassen. Kom echter niet aan namen van bestaande personen! Mark Rutte hoeft niet plots Mark Vercauteren te worden.
Realia en wetgeving
Voor realia en wetgeving maak ik even een apart puntje aan omdat ik hier toch wat uitleg bij moet geven. België en Nederland zijn twee verschillende landen, waardoor er institutioneel heel wat anders verloopt. Het schoolsysteem is bijvoorbeeld anders en ook de wetgeving verschilt. Afhankelijk van de tekst moet je soms woorden vervangen, woorden uitleggen, een volledige zin (of alinea) schrappen of de hele tekst gewoon laten vallen. Hieronder geef ik enkele voorbeelden, zodat het duidelijk wordt.
In enquêtes vraagt men vaak naar het opleidingsniveau. Als je die vervlaamst of verhollandst, moet je ze volledig herschrijven. Laat de klant ook weten dat er qua lay-out waarschijnlijk iets moet veranderen. In Nederland zijn er – als ik me niet vergis – meer niveaus dan in België, dus de klant moet misschien een aantal zaken veranderen.
In algemene voorwaarden en privacyverklaringen worden er vaak allerlei wetten opgesomd. Die wetten zijn anders in België en in Nederland. Let op: jij bent geen advocaat. Jij mag de voorwaarden niet zomaar herschrijven. Je mag de klant erop wijzen dat de wetten verschillen, maar verder moet je hem of haar vriendelijk uitleggen dat enkel een advocaat of een jurist de bepalingen mag aanpassen.
Wat je bijvoorbeeld wel mag doen, is de term ‘Gegevensbeschermingsautoriteit’ (voor België) vervangen door ‘Autoriteit Persoonsgegevens’ (voor Nederland). Dat zijn equivalente organisaties die gewoon een andere naam hebben.
Soms zijn volledige teksten irrelevant. Ik had ooit eens een paar artikels over laadpalen. Een van de artikels legde de regels in Nederland uit. In België is de wetgeving helemaal anders en ik heb de klant uitgelegd dat het artikel volledig herschreven moest worden. Vervlaamsing was niet mogelijk, enkel copywriting. De klant heeft het artikel dan laten vallen uit hun brochure voor België.
Ten slotte wil ik even wijzen op culturele verschillen. In Nederland vier je bijvoorbeeld pakjesavond op 5 december, in België heb je Sinterklaas op 6 december. Met kerst wens je elkaar een vrolijke kerst in België, maar fijne feestdagen in Nederland. En zo zijn er nog een heleboel verschillen. Veel bedrijven staan actief stil bij culturele tradities, maar weet dus dat die niet per se ook over de grens gekend zijn. Gewoon enkele woorden vervangen werkt meestal niet.
Hoe zit het met SEO?
Bij SEO ga je een tekst zo schrijven (of aanpassen) dat hij zichtbaar wordt in zoekmachines, zoals Google. In de meeste gevallen bouw je de tekst op rond één, twee of drie zoekwoorden. Die zoekwoorden worden gekozen op basis van criteria zoals zoekvolume (hoeveel mensen geven dit woord in in de zoekmachine), concurrentie (hoeveel andere bedrijven schrijven hier al over) en regio (in welke regio zoekt men naar het zoekwoord).
Net omdat regio een belangrijk criteria is bij SEO, moet je altijd een keuze maken: ofwel schrijf je voor Nederland, ofwel voor België. Beide lukt niet. Want Belgen en Nederlanders zoeken blijkbaar op een andere manier. Jaja! Oké, niet altijd, maar wel in heel veel gevallen. En je kunt maar beter zeker zijn van je stuk!
Een heel concreet voorbeeld:
Nederland
- Wat verdient een apotheker: zoekvolume 260
- Hoeveel verdient een apotheker: zoekvolume 170
België
- Wat verdient een apotheker: zoekvolume 30
- Hoeveel verdient een apotheker: zoekvolume 170
De inhoud van het artikel zal grotendeels hetzelfde zijn, maar zoals je ziet, ga je een ander zoekwoord gebruiken.
Wanneer je vervlaamsing/verhollandsing dus combineert met SEO is het niet alleen belangrijk dat je de taal aanpast, maar ook dat je een zoekwoordenanalyse uitvoert. Check even of beide landen op dezelfde term zoeken of niet en pas de tekst indien nodig aan.
Tarieven
Hoeveel vraag je nu voor verhollandsing of vervlaamsing? Ook hier kan ik alleen maar mijn ervaring delen. Tarieven zijn iets heel persoonlijks en wat voor mij werkt, is niet per se goed voor iemand anders. Sommigen zullen mijn tarief te hoog vinden, anderen weer te laag. Bepaal dus voor jezelf wat jij graag wilt verdienen. Doe een paar opdrachten, hou je tijd bij en kies dan een tarief dat je eerlijk vindt voor jouw inspanningen.
Het eerlijkste tarief bij vervlaamsing/verhollandsing, is een uurtarief, zeker als er SEO bij komt kijken. Ik heb al teksten gehad waar ik twee woorden moest aanpassen en teksten die ik bijna volledig moest herschrijven. Met een uurtarief kom je niet in de problemen. Voor zij die nieuwsgierig zijn: anno 2023 is mijn uurtarief voor vertaalbureaus € 50 (bij één vertaalbureau zit ik al op € 60!) en € 75 voor eindklanten.
In sommige gevallen vind ik een woordtarief gemakkelijker, vooral bij grote opdrachten. Ik vind het persoonlijk niet fijn als ik een schatting moet geven: “Ik schat dat het project 10 uur werk zal zijn, maar ik kan het pas achteraf bevestigen”. Pffff. In dat geval bestudeer ik kort de tekst en plak ik er een woordtarief op. En komt het dan toch in mijn nadeel uit, dan is dat maar zo. Anno 2023 vraag ik zo’n € 0,03 of € 0,04 per woord aan vertaalbureaus en € 0,06 tot € 0,08 per woord aan eindklanten. Eigenlijk hetzelfde als voor een revisie!
Je kunt ook altijd opteren voor een projectprijs, zoals je ook veel copywriters ziet doen. Voor een tekst van 500 woorden, bijvoorbeeld, vraag je € 40. Voor een tekst van 1000 woorden € 80.
Interessante bronnen
Vind je vervlaamsing en verhollandsing interessant en wil je graag meer leren? Of misschien zoek je tools om nog betere kwaliteit te leveren? Dit zijn mijn favorieten bronnen:
- ‘Buurtaal’ van Miet Ooms: dit boek bevat heel wat informatie en tips over Nederlands in Vlaanderen en Nederland. Je vindt er handige woordenlijsten en leidraden voor vervlaamsing en verhollandsing.
- Hoe Vlaams mag uw Nederlands zijn?: de Belgische krant De Standaard heeft in 2015 een lijst opgesteld met 1000 Vlaamse uitdrukkingen en hun equivalent in Nederland. Het boekje is een handige leidraad.
- Google Trends: twijfel je of een woord gebruikelijker is in Nederland of Vlaanderen? Met Google Trends kun je woorden met elkaar vergelijken en kijken hoe vaak er in een land naar gezocht wordt.
- Google Keyword Planner: ook met de Keyword Planner van Google kun je je regio afbakenen en woorden vergelijken.
- Boolean search operators: in de zoekbalk van Google kun je de opdracht site:.be of site:.nl ingeven na je zoekterm om te zien hoe vaak Belgische of Nederlandse websites een bepaald woord gebruiken.
