Vandaag luisteren we naar Herman Boel, die met Alta Verba al 7,5 jaar bedrijven bijstaat met hun meertalige communicatie. Bovendien heeft hij ruim 15 jaar ervaring als PM en ken je hem misschien ook wel van zijn blog De Taalfluisteraar en de vele weetjesboeken die hij uitgeeft. Daarnaast geeft hij vaak lezingen en was hij in 2015 zelfs gastdocent aan de Universiteit van Shanghai.
Wist je trouwens dat Herman ook vertalers – zowel beginnende als meer ervaren – coacht?
In deze gastblog vertelt hij meer over een van zijn specialisaties: bedrijfsdocumenten.
Dag Herman,
Welke tekstsoort wil je vandaag aan ons voorstellen?
Ik vertaal heel graag wat vele mensen als hele droge materie zien: bedrijfsdocumenten. Daarmee doel ik op contracten, algemene voorwaarden, gebruiksvoorwaarden, maar meer in het algemeen alle communicatie tussen het bedrijf en zijn klanten of gebruikers.
Klinkt leuk! Hoe ben je op dat onderwerp gekomen?
Zoals bij vele anderen: puur toeval. Ik moest zo’n tekst vertalen en dat bleek me best te bevallen. Hoe meer ik het deed, hoe leuker ik het vond.
Hoe krijg jij jouw opdrachten? Met wat soort klanten werk je?
De opdrachten krijg ik zowel via bureaus als rechtstreeks van eindklanten.
En nu wat meer details: hoe heb je je gespecialiseerd in dat onderwerp? Welke cursussen, opleidingen, boeken, … heb je daarvoor gevolgd of gelezen? Welke tips heb je voor beginnende vertalers?
Wie bedrijfsdocumenten wil vertalen, moet een brede interessesfeer hebben. Ze gaan immers zowel over economische, juridische als bedrijfsaspecten. Jonge vertalers zullen het misschien niet graag horen, maar hoe ouder je bent, hoe meer soorten teksten je aankunt. Dat heeft alles met levenservaring te maken.
Als je je overigens in een bepaalde soort tekst interesseert, dan heb je waarschijnlijk al een beetje achtergrondkennis. Die vul je al vertalend aan. Daarnaast begin je vanzelf op zulke teksten te letten wanneer je ze in het dagelijkse leven tegenkomt. Je leert niet alleen bewust maar ook onbewust ontzettend veel.
Voor wie graag bedrijfsdocumenten vertaalt, is een krant als De Tijd een goudmijn om kennis op te doen: heel veel economische, juridische en bedrijfsinformatie op een begrijpelijke manier uitgelegd.
Stel dat onze lezers zich vandaag nog aan zo’n tekst wagen, waar moeten ze zeker op letten?
Dergelijke teksten kunnen als heel droog overkomen, maar daarom hoeven ze nog niet droog te worden vertaald. Je kunt ze vrij letterlijk vertalen, en dan zijn ze taalkundig mogelijk wel correct, maar het is zeker geen misdaad om de teksten zo te vertalen dat ze door de lezer ook vlot kunnen worden begrepen.
Je moet ook je beperkingen kennen. Het is niet omdat je een bepaalde soort tekst uit een bepaalde brontaal goed kunt vertalen, dat je dat ook kunt uit een andere brontaal.
Zo vertaal ik ook uit het Spaans, maar omdat de markt Spaans-Nederlands veel kleiner is dan het aantal mensen die deze combinatie aanbieden, doe ik maar weinig vertalingen in deze taalcombinatie. Onlangs kreeg ik een dergelijke tekst toch uit het Spaans. Viel dat even tegen! Het resultaat dat ik had geproduceerd leek nergens op en de klant was terecht niet tevreden. Het was mijn enige klacht tot dusver dit jaar, maar ze was wel terecht. Voortaan bied ik dit soort vertalingen dus niet meer aan in deze talencombinatie.
Een mens leert altijd bij, ongeacht hoe veel jaren er op de ervaringsteller staan.
Ten slotte moet je bij dit soort teksten ook inhoudelijk heel goed opletten. Vaker dan in andere soorten teksten kun je hier al eens inhoudelijke fouten of inconsistenties tegenkomen. Je biedt uiteraard een grote meerwaarde aan je klant als je die eruit haalt. Klakkeloos vertalen zonder nadenken is dan ook uit den boze.
Welke bronnen raadpleeg je telkens opnieuw als je zo’n tekst vertaalt?
Bedrijfsdocumenten kunnen heel ruim van aard zijn. Je hebt dus bronnen nodig voor economische, juridische en bedrijfsmatige terminologie. Op den duur heb je die bronnen niet veel meer nodig, want je hebt al die woordenschat als professionele vertaler uiteraard al lang in je terminologiedatabank gestoken. Twee bronnen die ik heel nuttig vind:
• http://www.wordscope.com/
• https://nl.glosbe.com/
Even voor de volledigheid, zijn er praktische zaken, gewoontes of regelingen waar beginnende vertalers rekening mee moeten houden?
Denk goed na aan wat je als vertaler wilt bereiken. Wat voor klanten wil je, wat voor teksten wil je, wil je naast vertalen ook nog andere activiteiten doen?
Misschien is het helemaal in het prille begin nog moeilijk om die vragen te beantwoorden, maar je moet ze jezelf wel voortdurend stellen. Want de antwoorden op die vragen bepalen niet alleen de richting die je uitgaat, maar ook hoe je handelt om die weg goed en positief te bewandelen. Zomaar wat doen, helpt je niet vooruit. Je hebt een plan nodig. Maar om dat plan te kunnen opstellen, moet je eerst weten wat je wilt.
En tot slot: heb je nog een wijze raad voor onze lezers?
Als je iets specifieks wenst (bv. eindklanten vinden, speciale klanten vinden, andere dingen doen naast vertalen, succesvol zijn enz.), dan moet je er ook iets voor doen. Er is geen enkele succesvolle vertaler die zijn succes heeft behaald zonder er iets voor te doen, zonder in zijn onderneming te investeren. ‘Investeren’ is overigens helemaal geen vies woord, maar iets broodnodigs. Ook als beginnende vertaler kun je investeren, en je hoeft er helemaal geen lening voor te nemen. Het hoeft ook niet altijd om cash geld te gaan. Ook tijd is een investeringsmiddel.
En wees gerust: je zult al eens een investering doen die nergens toe leidt of zelfs gewoon mislukt. Dat is normaal, dat hoort erbij. Ondernemen is ‘risico nemen’. Maar daar leer je ook elke keer heel veel uit.
Daarnaast is er geen enkele succesvolle vertaler die zijn succes alleen heeft bereikt. Je moet je laten omringen door mensen die je nuttig advies kunnen geven. Dat is doorgaans een combinatie van mensen die je betaalt (een boekhouder, een coach, een administratieve hulp enz.) en mensen die je gratis advies geven (collega’s, vrienden, familie, partner).
Hartelijk bedankt!